Spis treści i streszczenie nr 2/2024

Spis treści

Urszula Protyńska, Dominik Staśkiewicz, Oliwia Haręża, Michał Małysz – Metoda Perkala w analizie znaczenia stacji i przystanków kolejowych we Wrocławiu 

Maciej Michnej, Anna Rutka – Strategiczne wskaźniki monitorowania Planu Zrównoważonej Mobilności  Miejskiej Obszaru Funkcjonalnego miasta Sanok

Gabriela Ptak,  Krystian Banet – Realizacja idei miasta 15-minutowego na przykładzie obszaru Salomea-Okęcie Zachód w Warszawie 

Bartłomiej Wiertel – Plany Zrównoważonej Mobilności Miejskiej (SUMP) – czy chodzi tylko o finansowanie?

 

Streszczenia

Urszula Protyńska, Dominik Staśkiewicz, Oliwia Haręża, Michał Małysz  

Metoda Perkala w analizie znaczenia stacji i przystanków kolejowych we Wrocławiu

Streszczenie: Stacja Wrocław Główny odznacza się bardzo dużą dobową wymianą pasażerską. Dane UTK wskazują, że w trzeciej dekadzie XXI wieku na tej stacji wsiada do pociągów w ciągu dnia największa liczba pasażerów w Polsce przekraczająca 70 000 osób. Jest to wynik dwukrotnie większy od stacji Warszawa Centralna, co świadczy o wyjątkowym znaczeniu stacji Wrocław Główny w skali kraju. O ile generalnie wysoką wymianą pasażerską w Warszawie charakteryzują się liczne stacje kolejowe, to we Wrocławiu, poza stacją Wrocław Główny, inne stacje i przystanki mają już wyraźnie mniejsze znaczenie w przewozach. Celem tego artykułu jest wykorzystanie taksonomicznej metody Perkala do określenia znaczenia stacji i przystanków kolejowych we Wrocławiu poprzez utworzenie ich klasyfikacji. W badaniu wszystkie stacje i przystanki przeanalizowano pod względem różnych cech ilościowych, co pozwoliło określić zarówno poziom znaczenia danej stacji, jak i różnice charakteryzujące dane miejsca wymiany pasażerskiej. Analiza została przeprowadzona w oparciu o dane z rozkładu jazdy 2023/2024 w odniesieniu do liczby mieszkańców osiedli lokalizacji danych stacji i przystanków. W artykule przeanalizowane zostały wszystkie przystanki i stacje zlokalizowane w granicach Wrocławia.
W kontekście inwestycji dotyczących rozbudowy Wrocławskiego Węzła Kolejowego i dalszego rozwoju kolei pasażerskiej we Wrocławiu, przeprowadzone badanie może służyć określeniu inwestycji rozwojowych, które powinny być priorytetowe.

Słowa kluczowe: kolej pasażerska, Wrocławski Węzeł Kolejowy, metoda Perkala, metody klasyfikacji

 

Maciej Michnej, Anna Rutka

Strategiczne wskaźniki monitorowania Planu Zrównoważonej Mobilności  Miejskiej Obszaru Funkcjonalnego miasta Sanok

Streszczenie: W miarę jak miasta i ich obszary funkcjonalne kontynuują opracowywanie Planów Zrównoważonej Mobilności Miejskiej (SUMP) i pracują nad osiągnięciem celów polityki UE, nabiera znaczenia potrzeba monitorowania tego postępu. Służą do tego wskaźniki monitorowania, za pomocą których można określić mocne i słabe strony systemu transportowego oraz skoncentrować się na obszarach wymagających poprawy. Niniejszy artykuł przedstawia założenia metodologiczne wyznaczenia wartości bazowych dla czterech strategicznych wskaźników monitorowania Planu Zrównoważonej Mobilności Miejskiej, z obszaru bezpieczeństwa ruchu drogowego, dostępności do publicznego transportu zbiorowego, emisji gazów cieplarnianych oraz jakości powietrza. Powyższe wskaźniki są uznane za obligatoryjne przy ocenie Planów Zrównoważonej Mobilności Miejskiej (SUMP), przeprowadzanej przez Centrum Unijnych Projektów Transportowych. Autorzy przybliżyli sposób wyznaczenia wartości bazowych dla strategicznych wskaźników monitorowania SUMP, na przykładzie Planu Zrównoważonej Mobilności 2030+ obejmującego Miejski Obszar Funkcjonalny miasta Sanok.

Słowa kluczowe: systemy transportowe, zrównoważony transport, wskaźniki monitorowania, SUMP

 

Gabriela Ptak,  Krystian Banet

Realizacja idei miasta 15-minutowego na przykładzie obszaru Salomea-Okęcie Zachód w Warszawie

Streszczenie: Osiedlanie się ludności na różnych obszarach spowodowało rozwój transportu i przemieszczanie się ludności na coraz dalsze odległości.  Było to impulsem do rozwoju – między innymi – transportu zbiorowego. W niniejszym artykule wskazano dobre praktyki zrównoważonej polityki transportowej. Omówiono wpływ koncepcji zrównoważonego rozwoju na transport w miastach na przykładzie osiedla Western Harbor w Malmö oraz koncepcję miasta 15-minutowego na przykładzie Portland. Następnie dokonano analizy stanu istniejącego zagospodarowania przestrzennego oraz stanu istniejącego systemu transportowego obszaru Salomea-Okęcie Zachód w Warszawie. Używając izolinii (ekwidystant) jako metody określania dostępności transportu zbiorowego, oceniono obecny stan dostępności na analizowanym obszarze. Przeanalizowano również dokumenty planistyczne pod kątem funkcjonalnym i transportowym. Aby uwzględnić aktualne potrzeby mieszkańców przeprowadzono ankietę na temat transportu pasażerskiego i przedstawiono jej wyniki. W artykule opisano zaprojektowane zmiany w zagospodarowaniu przestrzennym oraz obsłudze transportowej na obszarze Salomea-Okęcie Zachód w Warszawie, które wpłyną na zrównoważenie mobilności mieszkańców obszaru i osób go odwiedzających, a także zmiany, które poprawią jakość życia mieszkańców zgodnie z ich potrzebami. Zaproponowano zwiększenie przestrzeni mieszkaniowej oraz zapewnienie mieszańcom dostępu do podstawowych usług w granicach 15 minut dojścia. W projektach zadbano także o to, by zwiększyć powierzchnię biologicznie czynną. Wskazane rozwiązania transportowe mają na celu zaspokojenie takich potrzeb komunikacyjnych mieszkańców, które mogą wpłynąć na ich wybór środka transportu w celu podróży. W związku z powyższym przewidziano linię autobusową wewnątrz obszaru, która znacznie zwiększyła dostępność do transportu publicznego na całym terenie. Wprowadzone zmiany mogą podnieść jakość życia mieszkańców, kreując samowystarczalność obszaru. Rozwój transportu zbiorowego, poprawa dostępności transportowej i uwzględnienie faktycznych potrzeb mieszkańców umożliwia zmianę zachowań komunikacyjnych użytkowników.

Słowa kluczowe: transport miejski, dostępność transportowa, komunikacja zbiorowa, planowanie przestrzenne, koncepcja zagospodarowania przestrzennego

 

Bartłomiej Wiertel

Plany Zrównoważonej Mobilności Miejskiej (SUMP) – czy chodzi tylko o finansowanie?

Streszczenie: Plany Zrównoważonej Mobilności Miejskiej (ang. Sustainable Urban Mobility Plans) na przestrzeni ostatnich lat były domeną głównie miast Europy Zachodniej oraz Południowej. Dokumenty te opracowywane były przez większe ośrodki miejskie, a w przypadku występowania ewidentnych powiązań transportowych o skali ponadlokalnej, także dla regionów. W Polsce do czasu wejścia w życie nowej perspektywy finansowej dla projektów europejskich na lata 2021–2027, były opracowywane sporadycznie, bardzo często posiadając charakter Planów Mobilności, o różnym zakresie terytorialnym, ale i tematycznym. W Polsce dokument ten na przestrzeni ostatnich trzech lat stał się popularny głównie z powodu założeń dokumentów Komisji Europejskiej, zgodnie z zapisami których każdy węzeł sieci korytarzy TEN-T powinien posiadać Plan Zrównoważonej Mobilności Miejskiej. Drugim motywem zachęcającym samorządy do tworzenia Planów są programy dofinansowania do inwestycji w transport publiczny i mobilność miejską. Wśród najważniejszych wymienia się Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat i Środowisko 2021–2027 (FENiKS) oraz Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej 2021–2027. Według zapisów tych dwóch programów, inwestycje w transport publiczny i mobilność miejską mogą w nowych naborach być dofinansowane w przypadku, gdy ich zakres wynika z działań zapisanych w dokumencie, a te są efektem przeprowadzonej wcześniej diagnozy oraz analizy systemu całego obszaru, dla którego opracowywany jest dokument.

Słowa kluczowe: SUMP, plany mobilności, mobilność zrównoważona, fundusze unijne