Streszczenie do numeru 1/2013

Do pobrania: 1/2013 – wersja elektroniczna

 

Magdalena Wyszomirska-Góra

Psychologiczne determinanty wyboru środka transportu w codziennych podróżach miejskich

Streszczenie: Postępujący wzrost wykorzystania samochodów w codziennych podróżach miejskich stanowi istotne zagrożenie dla środowiska naturalnego, stojąc na przeszkodzie  realizacji planów zrównoważonego rozwoju aglomeracji miejskich. Zrozumienie przyczyn, z powodu których ludzie preferują samochód ponad pozostałe środki transportu miejskiego w swoich codziennych podróżach oraz tego, w jaki sposób można kształtować ich zachowania komunikacyjne stanowi istotne wyzwanie dla samorządów i jednostek zarządzających transportem miejskim. Dziedziną nauki, z której można zaczerpnąć wiedzę na temat ludzkich zachowań, także w odniesieniu do wyboru środków transportu jest psychologia. Przegląd literatury wskazuje na liczne czynniki i mechanizmy psychologiczne pomijane przez modele mikroekonomiczne, które wpływają na codzienne decyzje transportowe jednostek. Za szczególnie istotne można uznać wnioski wypływające z badań prowadzonych w dziedzinie psychologii społecznej i środowiskowej, zajmujących się szeroko pojętym wpływem społecznym oraz relacjami jednostki z jej otoczeniem. Pierwszą z omawianych grup czynników stanowią ludzkie postawy i ich wpływ na decyzje podejmowane przez jednostki. W dalszej kolejności analizowana jest rola nawyków w codziennych zachowaniach człowieka. Następnie omawiane są odchylenia od racjonalności pojawiające się w codziennym ludzkim funkcjonowaniu, które leżą u podstaw poczucia satysfakcji i wyborów dokonywanych przez jednostki. Ostatnią grupę czynników stanowią procesy emocjonalne. Analizowany jest wpływ afektu związanego podróżowaniem, potrzeby autonomii, przestrzeni osobistej oraz poczucia tożsamości na decyzje transportowe jednostek. Uwzględnienie wspomnianych grup czynników w przewidywaniu codziennych decyzji transportowych mieszkańców, jak również w kształtowaniu przekazów informacyjnych promujących korzystanie z usług komunikacji miejskiej, może przyczynić się do wzrostu liczby osób ograniczających codzienne użytkowanie samochodów osobowych.

Słowa kluczowe: psychologia transportu, zrównoważony rozwój, ekologia, zachowania transportowe, transport prywatny, transport publiczny,

 

Arkadiusz Książek

Analiza rozwiązań strefowego uspokojenia ruchu 

Streszczenie: Wprowadzanie uspokojenia ruchu w obszarach śródmieścia jest jednym ze środków realizacji polityki transportowej zrównoważonego rozwoju. Kompleksowo przygotowane plany wdrożenia stref o ruchu uspokojonym, zawierające cały szereg środków miejscowych oraz liniowych zaczynają pojawiać się również w polskich miastach. Przykładem może być Poznań, który realizuje właśnie pierwszy etap wprowadzania „strefy 30” w ścisłym centrum miasta [1]. Od 2009 roku funkcjonuje również w Puławach obszar kompleksowo uspokojonego tzw. „miasteczka holenderskiego”. Pojawienie się tego typu rozwiązań w naszym kraju jest bardzo pozytywnym zjawiskiem, ale należy zwrócić uwagę na konieczność właściwego przeprowadzenia procesu przygotowania do wdrożenia tego typu inwestycji. Podobnie jak każda większa inwestycja drogowa, również wprowadzanie rozwiązań z zakresu uspokojenia ruchu powinno być poprzedzone przygotowaniem modelu symulacyjnego pozwalającego ocenić oddziaływanie propozycji na ruch drogowy w najbliższym otoczeniu, a także w całym mieście. Artykuł zawiera przegląd budowlanych środków uspokojenia ruchu oraz przedstawia propozycje możliwości modelowania symulacyjnego tych środków. Sugerowane narzędzia do analizy omówione są na podstawie modelu wykonanego dla miasta Bielsko-Biała. W modelu tym zaproponowano wprowadzenie trzech wariantów strefy ruchu uspokojonego w centrum miasta zawierających szereg środków punktowych i liniowych. Do oceny rozwiązań wykorzystano program Visum, który umożliwił sprawdzenie efektów wdrożenia uspokojenia ruchu na rozkład ruchu w mieście. Artykuł wskazuje dalsze kierunki prac i możliwości rozwinięcia metod oceny stref ruchu uspokojonego.

Słowa kluczowe: uspokojenie ruchu, zrównoważony transport, modelowanie ruchu, transport miejski

 

Maria Zych

System przystanków na żądanie w Warszawie  – badania opinii pasażerów i kierowców autobusów miejskich

Streszczenie: W polskich miastach nagminnym stało się zbyt częste stosowanie przystanków stałych zamiast przystanków na żądanie. Te drugie stały się tym samym niedoceniane, a jak pokazują przykłady organizacji transportu publicznego z innych krajów na świecie, przystanek nieobowiązkowy może być podstawą budowania sieci transportowej. Dlatego podjęto badania mające na celu określenie korzyści wynikających ze zwiększenia udziału przystanków na żądanie w ogólnej liczbie przystanków komunikacji miejskiej w Warszawie. W artykule przedstawiono stanowiska pasażerów i kierowców warszawskiej komunikacji miejskiej w sprawie propozycji zwiększenia liczby przystanków na żądanie w stolicy kosztem przystanków stałych. Propozycję ta nazwano systemem przystanków na żądanie (SPNŻ). Dane oparto na wynikach badań ankietowych. W ankiecie zapytano również o opinie pasażerów i kierowców na temat przystanków, które określono jako nieuporządkowane organizacyjnie – tzn. takie, na których przykładowo część autobusów danego typu (np. przyspieszonych) zatrzymuje się obowiązkowo, część fakultatywnie, a część wcale. Poruszono także zagadnienie związane z tzw. nieefektywnymi zatrzymaniami tzn. zatrzymaniami autobusów na przystankach stałych, na których żaden pasażer nie planuje wsiąść ani wysiąść. Na podstawie otrzymanych wyników można wywnioskować, że pomimo występującego pewnego poziomu niechęci w stosunku do zmian, zauważalne jest zadowalające poparcie ze strony pasażerów i kierowców autobusów miejskich dla propozycji reorganizacji charakteru warszawskiej sieci komunikacji publicznej. Stwierdzono również, że istnieje pewna świadomość społeczna i brak przyzwolenia dla organizacyjnie nieuporządkowanych przystanków oraz samowolne „naprawianie” problemu z nieefektywnymi zatrzymaniami poprzez doraźne pomijanie problematycznych przystanków przez kierowców.

Słowa kluczowe: przystanki na żądanie, publiczny transport autobusowy, transport zbiorowy

 

Rafał Kucharski

Gromadzenie danych do budowy modeli ruchu – przegląd możliwości

Streszczenie: W polskich warunkach możliwa jest poprawa jakości modeli ruchu , a jednym z potencjalnych sposobów poprawy jest zgromadzenie i wykorzystanie w modelowaniu baz danych. Baza danych wejściowych to kluczowa sprawa dla jakości modelu ruchu. Jeśli model ma spełniać swoje zadanie, to musi być zbudowany w oparciu o bogatą i dokładną bazę danych. Równie istotną sprawą jest jej regularna aktualizacja , a jej zmiany powinny pociągać za sobą aktualizacje modelu.

W artykule  autor opisuje, jakie dane są dostępne i w jaki sposób  można je wykorzystać w modelowaniu ruchu. Na kilku przykładach pokazano w praktyczny sposób jak można wzbogacić bazę danych używanych do modelowania ruchu. Opisano cztery przykłady dobrych praktyk, w szczególności: protokół przesyłu danych o sieci i rozkładzie jazdy transportu zbiorowego z serwisu jakdojade.pl do programu do modelowania ruchu, możliwość użycia danych przestrzennych GIS do tworzenia modelu sieci transportowej, możliwość użycia danych przestrzennych z podkładów GIS do obliczania produkcji i atrakcji rejonów komunikacyjnych w jednym z programów do modelowania ruchu oraz wykorzystanie wyników automatycznej rejestracji tablic rejestracyjnych (ARTR) w modelowaniu.

Na wielu konferencjach dotyczących modelowania ruchu powtarzana jest teza, że najpilniejszą sprawą w polskim modelowaniu jest problem pozyskania danych. Poniższe akapity pokazują jak można ten stan rzeczy małymi krokami zmieniać. Przykłady te powinny służyć jako dobra praktyka w budowie modeli ruchu. Należy, na poziomie definiowania zamówienia na budowę modelu ruchu, zapewnić jak największą ilość i jakość danych wejściowych. Dzięki temu modele będą mogły pełnić istotną rolę w kształtowaniu systemu transportowego miasta, tworząc wspólną platformę zarządzania transportem.

Słowa kluczowe: modelowanie ruchu, integracja danych, systemy baz danych, GIS,

 

Dorota Gajda, Kazimierz Jamroz 

Krajowe strategie bezpieczeństwa ruchu drogowego realizujące założenia Dekady ONZ 2011 – 2020

Streszczenie: W artykule opisano założenia, jakie dla państw członkowskich opracowała Organizacja Narodów Zjednoczonych w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego na lata 2011 – 2020, w tzw. Dekadzie BRD. W dokumencie ONZ pt. „Plan Globalny” wskazano na 5 filarów programów bezpieczeństwa ruchu, dotyczących: zarządzania brd, uczestnika ruchu, pojazdu, infrastruktury oraz ratownictwa, w oparciu, o które kraje powinny konstruować swoje narodowe rezolucje. Na przykładzie pięciu państw z różnych kontynentów przedstawiono sposób realizacji tej międzynarodowej rezolucji. Bliższe poznanie różnych strategii poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego może pomóc w wyborze właściwych działań w tworzonym obecnie w Polsce Krajowym Programie Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego, zastępującym dotychczasowy program GAMBIT.

Słowa kluczowe: ruch drogowy, bezpieczeństwo ruchu drogowego

 

Przemysław Dąbek

Transport zbiorowy jako podstawa atrakcyjności centrum miasta

Streszczenie: W artykule przedstawiono punkt przesiadkowy zlokalizowany w ścisłym centrum miasta jako element systemu transportowego umożliwiający płynne przesiadanie się pasażerów komunikacji zbiorowej pomiędzy różnymi środkami transport zbiorowego. Zwrócono uwagę, że transport zbiorowy wraz  z pasażerami, wprowadzony w obręb ścisłego centrum miasta tworzy podstawy do budowy wokół niego pasażu handlowo-kulturalno-rozrywkowego umożliwiając jednocześnie rozwój przestrzeni miejskiej, a zarazem podnosząc atrakcyjność  sąsiadujących ulic. Przedstawiono historię budowy linii tramwajowej w centrum Będzina i wskazano późniejsze błędne decyzje w wyniku których wyeliminowano komunikację zbiorową z głównych ulic, przy których skumulowane było życie miasta, co następnie skutkowało powolnym zanikiem typowego miejskiego pasażu handlowego. Z uwagi na obecnie coraz powszechniej wprowadzane rozwiązania polegające na budowie punktów przesiadkowych i zastępowaniu indywidualnego transportu samochodowego transportem zbiorowym,. przy modernizacji miejskiej przestrzeni podjęto próbę oceny zaistniałej sytuacji w Będzinie. Jednocześnie zaproponowano odbudowę linii tramwajowej na głównej ulicy miasta zgodnie z jej przedwojennym przebiegiem, co może być sposobem na odzyskanie pasażerów komunikacji miejskiej, dzięki którym ulice centrum Będzina będą mogły odzyskać swój przedwojenny charakter jako pasaż handlowo-kulturalno-rozrywkowy.

Słowa kluczowe: transport zbiorowy, punkt przesiadkowy, tramwaj, przestrzeń miasta