Streszczenia do numeru 6/2012

 Do pobrania: 6/2012 – wersja elektroniczna

 

Hubert Kołodziejski, Olgierd Wyszomirski

Zarządzanie bezpieczeństwem w miejskim transporcie zbiorowym z punktu widzenia organizatora

Kwestie bezpieczeństwa w miejskim transporcie zbiorowym powinny mieć charakter priorytetowy. Zapewnienie bezpieczeństwa jest zadaniem gminy, a w szczególności działającego w jej imieniu organizatora. Troska o bezpieczeństwo powinna jednak być udziałem wszystkich podmiotów zaangażowanych w przygotowanie oferty przewozowej. Należy diagnozować obszary działania transportu miejskiego, w których występuje realnie i potencjalnie największe ryzyko zagrożeń. W dużym stopniu powinno się uwzględniać psychologiczne uwarunkowania oceny bezpieczeństwa przez pasażerów. Nawet przy stosunkowo niewielkim ryzyku wystąpienia jakiegoś zdarzenia trzeba być na nie przygotowanym.
Zarządzanie bezpieczeństwem w miejskim transporcie zbiorowym powinno opierać się na: czynniku ludzkim, procedurach i technologii. Traktowanie bezpieczeństwa jako integralnej części procesu obsługi pasażerów nie jest możliwe bez odpowiedniego zarządzania nim i bezpośredniej obsługi pasażerów przez wykwalifikowanych pracowników. Niezbędne jest ustawiczne szkolenie pracowników i okresowe kontrolowanie ich przygotowania do prawidłowej reakcji na zdarzenia zakłócające normalne funkcjonowanie miejskiego transportu zbiorowego. Pasażerom należy świadczyć usługi przewozowe zgodnie z zaplanowanymi standardami, nie tylko w zakresie bezpieczeństwa.  Ważne znaczenie ma infrastruktura. Jej odpowiednia funkcjonalność i estetyka sprzyjają poczuciu bezpieczeństwa.
Praktyczna realizacja takiego podejścia została przedstawiona na przykładzie Zarządu Komunikacji Miejskiej w Gdyni jako jednego z organizatorów publicznego transportu miejskiego w Metropolii Zatoki Gdańskiej.

Słowa kluczowe: bezpieczeństwo, transport zbiorowy, organizacja, personel, procedury, technologia

 

Wiesław Dźwigoń

Kryterium bezpieczeństwa pasażerów w ocenie węzłów przesiadkowych

W opinii pasażerów, konieczność przesiadania się jest związana z dłuższym trwaniem podróży oraz utrudnieniami związanymi ze zmianą środka transportu. Niestety nie jest możliwe bezpośrednie połączenie wszystkich ważnych źródeł i celów podróży. Dodatkowo rola przesiadki wzrasta w dobie wzrastającej ruchliwości i intermodalności podróży. Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na bezpieczeństwo komunikacyjne pasażerów transportu publicznego w specyficznym miejscu, jakim jest węzeł przesiadkowy. Skrótowo przedstawiono miejsce bezpieczeństwa w ocenie jakości podróży. Omówiono 2 metody wielokryterialnej całościowej oceny węzłów przesiadkowych, w których Autorzy umiejscowili parametry wpływające na bezpieczeństwo komunikacyjne i osobiste.
Szeroko zostały omówione kryteria oceny bezpieczeństwa komunikacyjnego, uszeregowane w 4 grupach kryteriów: funkcjonalne, strukturalne, realizacyjno-ekonomiczne i czytelności. Parametryzacja oceny pewnych kryteriów powstała w oparciu o inwentaryzację kilkunastu węzłów miejskiego transportu publicznego. Dodatkowo przedstawiono wagi dla omawianych kryteriów oceny. Ocena bezpieczeństwa sporządzona na kilku węzłach przesiadkowych pozwala sformułować wnioski dotyczące kształtowania tej części infrastruktury transportowej. Kształtowanie bezpieczeństwa, komfortu, czasu i innych składników podróży odbywa się równocześnie. Pamiętajmy, że poprawiając pewne parametry równocześnie poprawiamy lub pogarszamy inne.

Słowa kluczowe: transport publiczny, węzeł przesiadkowy, bezpieczeństwo komunikacyjne

 

Katarzyna Hebel, Marcin Wołek

Bezpieczeństwo pasażerów w miejskim transporcie zbiorowym w świetle wyników badań marketingowych

Miejski transport zbiorowy oceniany jest przez pasażerów i organizatorów na bieżąco. Różnice w ocenie poszczególnych elementów składających się na usługę transportową są determinowane specyfiką poszczególnych miast oraz ich systemów transportowych.
Specyficznym elementem usługi transportowej jest bezpieczeństwo, czyli stan psychofizyczny odczuwany przez pasażerów podczas realizowania podróży środkami miejskiego transportu zbiorowego. Obejmuje to wszystkie elementy podróży, czyli zarówno oczekiwanie na przystanku, jak i sam przejazd.
W artykule przeprowadzono analizę badań bezpieczeństwa podróży jakie zrealizowano w wybranych miastach europejskich oraz polskich. Porównano wyniki badań realizowanych zgodnie z tą samą metodologią.
Wyniki badań upoważniają do twierdzenia iż w miastach europejskich bezpieczeństwo podróży trolejbusami jest oceniane przez 2/3 pasażerów dobrze lub bardzo dobrze, natomiast średnia ocena bezpieczeństwa podróży środkami transportu zbiorowego w żadnym polskim mieście nie przekroczyła oceny dobrej.
Średnia ocena satysfakcji z poziomu bezpieczeństwa podróży środkami miejskiego transportu zbiorowego zależna jest od doświadczanych warunków podróży miejskich. Najlepiej oceniana jest pod względem bezpieczeństwa podróż autobusami i trolejbusami a najgorzej podróż kolejką miejską.
Luka jakościowa dotycząca bezpieczeństwa podróży środkami transportu zbiorowego w poszczególnych miastach jest wyraźna, co oznacza, że poziom satysfakcji podróżnych nie pokrywa się z ich preferencjami w zakresie bezpieczeństwa podróży.

Słowa kluczowe: bezpieczeństwo, transport zbiorowy, badania marketingowe

 

Marek Sitarz, Katarzyna Chruzik

System zarządzania bezpieczeństwem transportu zbiorowego

Wymagania stawiane obecnie operatorom transportu zbiorowego na świecie, nie ograniczają się już tylko do zapewnienia wysokiej jakości usług. Coraz częściej wiodącym kryterium funkcjonowania firm transportowych staje się bezpieczeństwo przewozu. Wynika to nie tylko z wymagań stawianych przez jednostki samorządowe zawiadujące transportem, ale również z coraz wyższej świadomości społecznej, która po zamachach terrorystycznych stawia bezpieczeństwo na pierwszym miejscu. Najbardziej bezpieczne rodzaje transportu zbiorowego (lotniczy i kolejowy) od kilku lat funkcjonują – zgodnie z wymaganiami wprowadzonymi poprzez dyrektywy europejskie – w oparciu o zbudowane i wdrożone w przedsiębiorstwach przewozowych Systemy Zarządzania Bezpieczeństwem (Safety Management System – SMS). Wymagania te nie obejmują jednak najliczniejszego transportu zbiorowego opartego na przewozie tramwajowym i autobusowym. W publikacji przedstawiono możliwości adaptacji stosowanych już w transporcie rozwiązań do zastosowania w tych najbardziej popularnych transportowych środkach technicznych.

Słowa kluczowe: system zarządzania bezpieczeństwem, transport zbiorowy, podejście procesowe

 

Lidia Żakowska

Subiektywne bezpieczeństwo osób starszych w transporcie zbiorowym

W pracy przedstawiono problematykę postrzegania zagrożeń bezpieczeństwa starszych pasażerów w transporcie zbiorowym w Polsce i w siedmiu wybranych krajach UE. Celem opracowania jest ukazanie problemów z zakresu subiektywnego bezpieczeństwa oraz bezpieczeństwa osobistego osób starszych korzystających z transportu zbiorowego.  Zaprezentowane wyniki badań uzyskano w efekcie studiów uwarunkowań mobilności osób starszych, prowadzonych przez autorkę w ramach międzynarodowego projektu naukowo-badawczego SIZE. W zaprezentowanych badaniach jakościowych i ilościowych projektu uczestniczyli seniorzy oraz eksperci z ośmiu krajów Europy. Wyniki badań jakości życia osób starszych w zależności od warunków mobilności ukazały wiele problemów łączących elementy bezpieczeństwa subiektywnego i obiektywnego transportu, a wypracowane propozycje rozwiązań mogących  poprawić warunki mobilności w większości dotyczą bezpiecznej i przyjaznej dla użytkowników infrastruktury transportu zbiorowego.

Słowa kluczowe: bezpieczeństwo, seniorzy, percepcja, transport zbiorowy

 

Grzegorz Dyrkacz

Zapewnienie bezpieczeństwa jako jedno z ważniejszych działań dedykowanych pasażerom MPK S.A. w Krakowie

Zapewnienie bezpieczeństwa w transporcie publicznym to skomplikowane zadanie. Bezpieczeństwo komunikacyjne jest związane z ruchem drogowym. Coraz większe znaczenie zyskuje bezpieczeństwo osobiste pasażerów, kierujących pojazdami i kontrolerów. Do tego dochodzi bezpieczeństwo mienia: pojazdów, przystanków i pozostałej infrastruktury. Artykuł przedstawia działania prowadzone przez przewoźnika na tym polu. Podstawą jest utrzymywanie kompetentnej załogi, która poradzi sobie w skomplikowanych warunkach drogowych wielkiego miasta oraz w przypadku pojawiających się problemów ze strony pasażerów. Drugim znaczącym obszarem działań jest współpraca z instytucjami odpowiedzialnymi w mieście za bezpieczeństwo – w artykule omówiono wspólne akcje przeprowadzane z Policją i Strażą Miejską. Przedstawiono działania przeprowadzane w zakresie infrastruktury przystankowej, bowiem w Krakowie przewoźnik jest odpowiedzialny za jej funkcjonowanie i utrzymanie. Poza tym skrótowo przedstawiono wybrane statystyki dotyczące: ofiar wypadków, struktury przeprowadzanych kontroli i współpracy z innymi instytucjami.

Słowa kluczowe: bezpieczeństwo, transport zbiorowy, szkolenie kierowców, kontrole

 

Łukasz Franek

Analiza ryzyka w transporcie zbiorowym

Artykuł jest opisem propozycji budowy narzędzia do oceny ryzyka wystąpienia zdarzenia z udziałem pojazdów transportu zbiorowego, w odniesieniu do różnych elementów infrastruktury. Proponuje się poddać obserwacji kilkanaście najważniejszych czynników infrastrukturalnych, kształtujących zachowania użytkowników oraz oszacować prawdopodobieństwa wystąpienia na nich zdarzeń niebezpiecznych. Praktycznym wykorzystaniem wyników tego typu analizy zainteresowane mogą być miejskie zarządy dróg i transportu oraz operatorzy, dla których istotna jest możliwość wskazania konkretnych strat ekonomicznych. Narzędzie można będzie wykorzystać w procesie decyzyjnym na etapie inwestycji, modernizacji i eksploatacji. Podejście do zarządzania bezpieczeństwem w ścisłym powiązaniu z zarządzaniem jakością zostało zaczerpnięte z innowacyjnych metod stosowanych w przemyśle.

Słowa kluczowe: transport zbiorowy, bezpieczeństwo, infrastruktura, zarządzanie, ryzyko

 

Marek Bauer

Zagrożenie bezpieczeństwa pieszych na przejściach przez jezdnie z pasami autobusowymi bez sygnalizacji świetlnej

W artykule przedstawiono rzadko poruszany problem bezpieczeństwa pieszych na przejściach bez sygnalizacji świetlnej przez jednokierunkowe jezdnie z pasami autobusowymi. Przejścia tego typu są stosunkowo rzadko stosowane, dlatego brakuje badań, które oceniałyby ich efektywność i bezpieczeństwo. Tymczasem funkcjonują one w polskich miastach.
Zaprezentowano zbiór czynników wpływających na ograniczenia widoczności w obrębie przejść dla pieszych, a tym samym sprzyjających zachodzeniu zdarzeń niebezpiecznych. Zdefiniowano zachowania nieprzepisowe i niebezpieczne pieszych oraz kierujących pojazdami. Została omówiona specyfika przejść przez jezdnie dwupasowe i trzypasowe z pasami autobusowymi, polegająca na różnorodności potoków pojazdów komunikacji zbiorowej oraz pozostałych uczestników ruchu drogowego. Przedstawiono autorską metodykę badań zachowań pieszych i kierujących pojazdami w obrębie przejść, obejmującą definicje konkretnych zachowań oraz metody prowadzenia pomiarów ruchu. Zaprezentowano wyniki pomiarów liczby i rodzajów sytuacji konfliktowych na styku pieszy-pojazd na pięciu tego typu przejściach w Krakowie. Przeprowadzono analizę częstości i przyczyn występowania określonych zachowań. Ustalono, że liczba zachowań sprzyjających zachodzeniu zdarzeń niebezpiecznych na przejściach jest znacząca i wymaga dyskusji nad środkami poprawy bezpieczeństwa. W efekcie przeprowadzonych analiz przedstawiono ogólne propozycje rozwiązań zwiększających bezpieczeństwo pieszych, jednocześnie zmniejszające, a w najgorszym przypadku nie powodujące dodatkowych strat czasu komunikacji autobusowej, takie jak oddzielenie pasa autobusowego od pasów ogólnodostępnych za pomocą wyspy azylu lub zastosowanie sygnalizacji świetlnej z priorytetem dla autobusów. Zaprezentowano także rekomendacje dla zastosowania określonych środków poprawy bezpieczeństwa pieszych na badanych przejściach.

Słowa kluczowe: przejścia dla pieszych, pasy autobusowe, zachowania niebezpieczne

 

Zbigniew Ulman

Zaangażowanie Straży Miejskiej w poprawę bezpieczeństwa w transporcie zbiorowym w Krakowie

Artykuł jest spojrzeniem na problemy bezpieczeństwa w transporcie zbiorowym z pozycji jednostki zajmującej się ochroną spokoju i porządku publicznego. Przedstawiono w nim charakterystykę uprawnień straży gminnych/miejskich w zakresie ruchu drogowego oraz organizację krakowskiej Straży Miejskiej. Przede wszystkim omówiono zakres współpracy Straży Miejskiej Miasta Krakowa z Miejskim Przedsiębiorstwem Komunikacyjnym S. A. w Krakowie mającej na celu poprawę porządku i bezpieczeństwa komunikacyjnego w miejskim transporcie drogowym funkcjonującym na terenie miasta. Wnioski sformułowano opierając się na danych z lat 2010-2011, pochodzących z wewnętrznych baz danych Straży Miejskiej Miasta Krakowa. Weryfikacji i bardziej szczegółowym ocenom poddano rok 2011, tj. okres realizacji Porozumienia zawartego  29 grudnia 2010 roku pomiędzy jednostkami, dokonując analizy ze względu na rodzaj naruszeń porządku publicznego oraz efektów przeprowadzonych działań. Ponadto referat podnosi temat konieczności kształtowania nowych rozwiązań współpracy poprzez określenie odpowiednich i efektywnych systemów współdziałania.

Słowa kluczowe: transport zbiorowy, Straż Miejska, bezpieczeństwo