Streszczenia do numeru 8/2012

Do pobrania: 8/2012 – wersja elektroniczna

 

Olgierd Wyszomirski

Dwadzieścia lat funkcjonowania Zarządu Komunikacji Miejskiej w Gdyni 

Zarząd Komunikacji Miejskiej w Gdyni jest jednostką gminy Gdynia, odpowiedzialną za organizację usług miejskiego transportu zbiorowego w tym mieście i sześciu sąsiednich gminach. W historii dwudziestu lat ZKM  można wyodrębnić trzy etapy. W pierwszym etapie wprowadzono konkurencję w przewozach. W obsłudze komunikacyjnej pojawili się, poza przewoźnikiem gminnym, przewoźnicy państwowi i prywatni. Ofertę przewozową zaczęto projektować na podstawie kompleksowych badań marketingowych popytu, preferencji i zachowań komunikacyjnych mieszkańców. Odczuwalnie poprawił się standard usług przewozowych. W drugim etapie przystąpiono do zwiększania efektywności ekonomicznej obsługi komunikacyjnej. Oddzielono pod względem organizacyjno-prawnym trolejbusy od autobusów, zwiększono udział przewoźników prywatnych oraz zmuszono autobusowych przewoźników gminnych do udziału w przetargach. Osiągnięto  najwyższy w historii ZKM wskaźnik pokrycia kosztów przychodami z usług na poziomie 73%. W trzecim etapie zrealizowano innowacyjne projekty, przede wszystkim w transporcie trolejbusowym. Innowacjami objęto także wyposażenie pojazdów, dystrybucję biletów i promocję usług. Uruchomiono tramwaje wodne na Półwysep Helski. Na etapie tym, pod wpływem uwarunkowań formalno-prawnych i społeczno-politycznych, zrezygnowano z uczestnictwa przewoźników gminnych w przetargach, powierzając im świadczenie usług. Dwudziestolecie ZKM  stanowi przesłankę do przeprowadzenia analizy SWOT tej jednostki, identyfikacji jej sukcesów i porażek oraz określenia planów na przyszłość. Plany te dotyczą m. in. rozszerzenia systemu biletu elektronicznego, wprowadzenia elektronicznego sterowania ruchem pojazdów oraz integracji  transportu zbiorowego na obszarze całej Metropolii Zatoki Gdańskiej.

Słowa kluczowe: miejski transport zbiorowy, zarząd komunikacji miejskiej,  organizacja i zarządzanie

 

Zofia Bryniarska

Wykorzystanie wydzielonych pasów autobusowych w Krakowie 

W miastach i obszarach zurbanizowanych, o coraz większej gęstości zaludnienia, stale rosną potrzeby transportowe mieszkańców. Rozwój indywidualnej motoryzacji oraz zwiększony ruch pojazdów transportu pasażerskiego i towarowego powodują rosnące zatłoczenie dróg i ulic oraz inne negatywne skutki w postaci zanieczyszczenia środowiska, hałasu i wypadków. Skutecznym rozwiązaniem tych problemów w zakresie transportu osób może być właściwy podział zadań przewozowych oraz zwiększenie konkurencyjności publicznego transportu zbiorowego.
Podstawowym postulatem przewozowym w transporcie miejskim jest czas przewozu. Sposobem na zwiększenie płynności jazdy i prędkości komunikacyjnej pojazdów transportu zbiorowego jest wydzielenie pasów ruchu tylko tych pojazdów. W artykule przedstawiono wyniki analizy wykorzystania pasów autobusowych w ciągu alei 29 Listopada, Słowackiego, Mickiewicza, Krasińskiego i ulicy Konopnickiej na podstawie obserwacji zewnętrznych przeprowadzonych w 17 punktach pomiarowych w dwugodzinnym okresie szczytu popołudniowego. Dla każdego punktu pomiarowego i kierunku ruchu pojazdów wyznaczono strukturę wykorzystania wydzielonego pasa ruchu przez pojazdy uprawnione i nieuprawnione do poruszania się po nim, udział ruchu pojazdów na wydzielonym pasie do ruchu wszystkich pojazdów w danym kierunku oraz liczbę pasażerów w pojazdach na pasie wydzielonym i pasach ogólnodostępnych. Wyniki analiz porównano z wynikami obserwacji przeprowadzonych na tym ciągu komunikacyjnym w 2009 roku w szczycie porannym.

Słowa kluczowe: transport pasażerski, publiczny transport zbiorowy, wydzielone pasy autobusowe

 

Urszula Kwaśniak,  Michał Janicki,  Czesław Kolanek

Emisja CO i NOx pochodzących z silników spalinowych pojazdów samochodowych na tle norm euro

Dynamiczny rozwój komunikacji samochodowej jest wyraźnie odczuwalny przez środowisko naturalne, jak również przez człowieka (zarówno w aspektach pozytywnych, jak i negatywnych). W wyniku spalania paliw w silnikach spalinowych, powstaje emisja zanieczyszczeń mająca negatywny wpływ na otoczenie. Mając na uwadze ideę zrównoważonego rozwoju w zakresie transportu drogowego, na etapie planowania i podejmowania decyzji, konieczne jest wykonanie ocen wpływu przedsięwzięcia na środowisko uwzględniając stan tła, będący jej odniesieniem. W niniejszym opracowaniu opisano analizę emisji CO i NOx pochodzących z pojazdów samochodowych, wyznaczoną za pomocą obowiązujących wskaźników emisji oraz zarejestrowanego (rzeczywistego) składu jakościowo-ilościowego ruchu drogowego dla wybranego odcinka drogi krajowej we Wrocławiu. Wyniki obliczeń przedstawiono i porównano w podziale na zarejestrowane kategorie pojazdów, a także wyznaczając udział wartości emisji wyznaczonej za pomocą wskaźników emisji w wartości emisji wyznaczonej za pomocą norm Euro.
Najmniejszą różnicę emisji, w rozbiciu na grupy pojazdów, obserwuje się dla samochodów osobowych i busów do transportu osób, natomiast największa rozbieżność, względem wyników obliczonych omawianymi sposobami, występuje w przypadku samochodów ciężarowych.
Należy jednak zwrócić uwagę, że opracowywane wskaźniki emisyjne określają w sposób uśredniony każdą z grup pojazdów poruszających się w kraju. Natomiast wartości emisji obliczone za pomocą wartości granicznych – europejskiego standardu emisji spalin, uwzgledniają grupę rzeczywiście poruszających się pojazdów po analizowanym odcinku drogi i odpowiadający im najwyższy dopuszczalny poziom emisji.

Słowa kluczowe: emisja zanieczyszczeń, silnik spalinowy, wskaźnik emisji, europejski standard emisji spalin.

 

Krystian Pietrzak

Analiza możliwości uruchomienia Szczecińskiej Kolei Metropolitalnej

W artykule zaprezentowano uwarunkowania oraz możliwości utworzenia Szczecińskiej Kolei Metropolitalnej jako czynnika warunkującego prawidłowy rozwój przyszłej metropolii szczecińskiej. Głównym celem jest wskazanie sieci kolejowej Szczecina jako platformy do wdrożenia nowoczesnych rozwiązań koncepcji kolei metropolitalnej, a w oparciu o nią, również kolei miejskiej. Aktualność tematu wynika z dynamiki zmian zachodzących w aglomeracjach i obszarach metropolitalnych oraz nasilającego się w nich zjawiska kongestii transportowej. Transport kolejowy w Polsce wciąż postrzegany jest niemal wyłącznie przez pryzmat obsługi ruchu dalekobieżnego czy regionalnego (wojewódzkiego). Obecnie, tylko w kilku polskich miastach kolej wykorzystywana jest aktywnie do obsługi połączeń wewnątrz danego układu osadniczego lub pomiędzy danym układem osadniczym a jego najbliższym otoczeniem. Stan ilościowy infrastruktury kolejowej w Szczecinie stwarza możliwości wykorzystania tej gałęzi transportu do obsługi ruchu wewnątrz miasta, zapewniając szybkie połączenia pomiędzy jego lewo- i prawobrzeżnymi dzielnicami. W artykule Autor prezentuje rozwiązanie polegające na utworzeniu quasi kolei miejskiej w oparciu o nieznacznie zmodyfikowaną i wydłużoną sieć połączeń realizowanych przez spółkę Przewozy Regionalne na obszarze województwa Zachodniopomorskiego. Artykuł jest efektem udziału Autora w projekcie rozwojowym realizowanym pod kierunkiem Czesławy Christowej w Akademii Morskiej w Szczecinie finansowanym przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju pt. „Badanie i modelowanie zintegrowanego gałęziowo systemu transportowego w regionie zachodniopomorskim ze szczególnym uwzględnieniem Środkowoeuropejskiego Korytarza Transportowego Północ-Południe”.

Słowa kluczowe: metropolia, Szczecińska Kolej Metropolitalna, kolej miejska, kolej metropolitalna, transport miejski, transport pasażerski

 

Waldemar Parkitny

Ocena wybranych czynników jakościowych różnych typów usług w kolejowych przewozach pasażerskich

Przy nasilającej się konkurencji w przewozach pasażerskich, w tym międzygałęziowej, coraz większego znaczenia w walce o klientów nabierają czynniki jakościowe realizowanych usług. W artykule przedstawiono wybrane wyniki badań ankietowych dotyczące jakości w kolejowych przewozach pasażerskich. Analizowano ocenę uzyskaną przez respondentów – pasażerów pociągów wybranych relacji, podróżujących pociągami PKP Intercity S. A., typu Express Intercity (EIC) i Twoje Linie Kolejowe (TLK), oraz  w pociągach Przewozów Regionalnych sp. z o. o., typu interREGIO (IR). Badania były prowadzone na odcinkach: Kraków Główny – Warszawa Centralna, Kraków Główny – Częstochowa i Tarnów – Nowy Sącz. Prezentowane wyniki pochodzą z badań, które były realizowane w 2011 roku. Badanymi czynnikami jakości były: komfort / warunki podróży pociągiem, punktualność kursowania pociągu, czas podróży pociągiem, częstotliwość kursowania pociągu, cena biletu za przejazd, jakość miejsc siedzących, czystość przedziałów pasażerskich, hałas, temperatura w pociągu, bezpieczeństwo osobiste w pociągu, poziom / kultura osobista obsługi pociągu. Oceny dokonano, przyjmując w kwestionariuszach ankietowych skalę pięciopunktową, gdzie 1 oznaczała ocenę najsłabszą, a 5 ocenę bardzo dobrą. Najwyższe średnie oceny czynników jakościowych uzyskano dla relacji Kraków Główny – Warszawa Centralna, która jest obsługiwana zarówno przez PKP Intercity S. A., jak i Przewozy Regionalne sp. z o. o. Najgorsze wyniki w zestawieniu zajęła relacja Kraków Główny – Częstochowa Osobowy (TLK  PKP Intercity). Pomimo stosunkowo dużej rozbieżności w ocenach, można zauważyć dość krytyczną ocenę jakości świadczonych usług. Średni ogólny stopień zadowolenia z podróży został oceniony jedynie na 3,41.

Słowa kluczowe: jakość, przewozy kolejowe, transport kolejowy, transport pasażerski

 

Marta Zdanowicz-Dejnak

Zachowania kierowców na pasach autobusowych

W artykule przedstawiono analizę wyników badań wykonanych na alei Słowackiego w Krakowie. Głównym celem badań była identyfikacja i analiza niepożądanych oraz niebezpiecznych zachowań kierowców na pasach autobusowych. Pasy autobusowe, które stają się coraz popularniejsze w Polsce mogłyby dawać dużo lepsze efekty, gdyby żaden z kierowców samochodów osobowych nie korzystał z nich w sposób nieuprawniony. Na wybranym odcinku wykonano pomiar natężenia ruchu w przekroju z podziałem na pasy, strukturę rodzajową pojazdów na pasie autobusowym, ilość i rodzaj zdarzeń związanych z zachowaniami kierowców i bezpieczeństwem ruchu. Analiza wyników ukazała skalę zjawiska nieuprawnionego korzystania z pasów autobusowych. Okazało się, że kierowcy poruszają się zgodnie z przepisami tylko przy małym natężeniu ruchu, a w godzinach szczytu bagatelizują ograniczenia i nagminnie utrudniają poruszanie się pojazdom komunikacji zbiorowej. Zaobserwowano, że pojazdy nieuprawnione wykorzystują pas dla komunikacji zbiorowej na całej jego długości lub zajmują pas autobusowy za wcześnie – jeszcze na linii ciągłej. Również sporą grupę stanowią samochody osobowe, które jadą pasem autobusowym na wprost przez skrzyżowanie, co także jest niedozwolone. Nieprawidłowe zachowania kierowców samochodów osobowych w znaczący sposób utrudniają poruszanie się pojazdów komunikacji zbiorowej, a w wielu przypadkach także powodują niebezpieczne sytuacje na drodze, dlatego należy dołożyć wszelkich starań, aby takie zachowania eliminować.           Automatyczna kontrola pasów autobusowych jest w rzeczywistości najłatwiejszym sposobem zapobiegania wykorzystywania pasów autobusowych przez pojazdy nieuprawnione. Świadomość bycia „obserwowanym” skutecznie zmniejsza przyzwolenie na łamanie przepisów. Przy prawidłowym wykorzystaniu pasów autobusowych, komunikacja zbiorowa byłaby szybsza i bardziej punktualna, co z pewnością zwiększyłoby jej popularność.

Słowa kluczowe: pasy autobusowe, komunikacja miejska, usprawnienia dla autobusów