Spis treści i streszczenie nr 8/2022

Do pobrania: 8/2022 – wersja elektroniczna

Spis treści  

Hubert Kołodziejski, Olgierd Wyszomirski – 30 lat funkcjonowania Zarządu Komunikacji Miejskiej w Gdyni

Robert Tomanek – Proces odchodzenia od rynkowego modelu funkcjonowania miejskiego transportu zbiorowego

Michał Wolański – Ocena skuteczności polskich polityk mobilności miejskiej  

Mikołaj Bartłomiejczyk,  Marcin Połom – Wybrane uwarunkowania eksploatacyjne i energetyczne autobusów elektrycznych i trolejbusów

 

Streszczenia

Hubert Kołodziejski, Olgierd Wyszomirski

30 lat funkcjonowania Zarządu Komunikacji Miejskiej w Gdyni

Streszczenie:  Zarząd Komunikacji Miejskiej w Gdyni (ZKM) organizuje od 30 lat usługi zbiorowego transportu miejskiego na części obszaru Metropolii Zatoki Gdańskiej. Oddzielenie działalności organizatorskiej od przewozowej pozwoliło na wprowadzenie konkurencji w usługach przewozowych do gdyńskiej komunikacji miejskiej. Usługi te wykonywane są przez operatorów stanowiących własność Gminy Gdynia oraz przez operatorów prywatnych.  Podstawą działalności organizatorskiej ZKM są badania marketingowe popytu, preferencji i zachowań transportowych mieszkańców. Na tej postawie  ZKM  opracowuje ofertę przewozową, która jest systematycznie optymalizowana. W okresie  funkcjonowania ZKM nastąpiła ewolucja gdyńskiej komunikacji miejskiej, zgodnie ze strategią zrównoważonego rozwoju. Miał miejsce silny rozwój transportu trolejbusowego w oparciu o  pojazdy pokonujące część trasy bez sieci trakcyjnej. Do eksploatacji zostały wprowadzone autobusy zasilane sprężonym gazem ziemnym i autobusy elektryczne. W ofercie przewozowej ZKM odpowiednie miejsce zajmują usługi świadczone midibusami i mikrobusami oraz usługi o specjalnym charakterze.  Ważnym elementem oferty przewozowej jest taryfa, która była  systematycznie przebudowywana w dostosowywaniu do zmieniających się uwarunkowań funkcjonowania zbiorowego transportu miejskiego, w szczególności ekonomiczno-finansowych. Warunkiem zapewnienia pasażerom  usług o odpowiedniej jakości jest stały nadzór i regulacja ruchu pojazdów przez ZKM. Ważne znaczenie w działalności ZKM ma obsługa klientów.  ZKM zajął się też wychowaniem transportowym dzieci i młodzieży. Gdyński zbiorowy transport miejski organizowany przez ZKM  został wysoko oceniony przez mieszkańców i ekspertów. W roku jubileuszu 30-lecia przed ZKM stoją nowe wyzwania, w sytuacji występowania trudnych uwarunkowań zewnętrznych  funkcjonowania tej jednostki.

Słowa kluczowe: transport miejski, badania marketingowe, oferta przewozowa, usługi przewozowe

 

Robert Tomanek

Proces odchodzenia od rynkowego modelu funkcjonowania miejskiego transportu zbiorowego 

Streszczenie:  Początek ostatniej dekady XX wieku to czas liberalizacji w gospodarce światowej, a także w Polsce. W szczególności dotyczyło to urynkowienia usług komunalnych, co w Polsce było związane z odbudową instytucji samorządu terytorialnego. Urynkowienie objęło również transport zbiorowy w miastach. Na początku lat 90-tych tworzono zarządy transportu miejskiego, które były jednostkami zarządzającymi rynkami miejskiego transportu zbiorowego. Istotą tego modelu było rozdzielenie regulacji od usług operatorskich oraz konkurencja pomiędzy operatorami o zlecenia zarządu transportu miejskiego. Podstawowym warunkiem skuteczności tego rozwiązania jest niezależność operatorów zapewniana przez prywatyzację podmiotów komunalnych oraz otwarcie rynku dla niezależnych operatorów. Niestety, już na początku przekształceń, te założenia nie zostały spełnione – w szczególności chodzi o zaniechanie prywatyzacji oraz zbyt wolne otwieranie rynków. Choć wprowadzenie tego modelu poprawiło efektywność i jakość świadczonych usług, to jednak ograniczenie głębokości zmian zmniejszyło potencjalne efekty.

Słowa kluczowe: transport miejski, transport zbiorowy, rynek transportowy

 

Michał Wolański 

Ocena skuteczności polskich polityk mobilności miejskiej

Streszczenie: Od 2013 roku dokumenty strategiczne polskiego rządu stawiają sobie na cel około 30% zwiększenie liczby pasażerów transportu publicznego w przeciągu dekady, jako wymierny cel polityki zrównoważonej mobilności, jednak w praktyce wskaźnik ten ulega jedynie niewielkim zmianom, raczej z tendencją spadkową. W artykule przestawione są warunki osiągnięcia takiego wzrostu. Na postawie analiz zmienności liczby pasażerów w polskich miastach w latach 2009-2017, autor wskazuje, że wymaga to około 30-40% rozbudowy oferty przewozowej i zwiększenia nakładów eksploatacyjnych w skali kraju o 1-1,2 mld zł rocznie. Niestety, obecnie główny nacisk kładzie się na elektryfikację transportu publicznego, która w niektórych przypadkach jest uzasadniona, jednak wówczas posiada potencjał do samofinansowania. Trudno ją również uznać za narzędzie do zwiększania liczby pasażerów.

Słowa kluczowe: transport miejski, mobilność miejska, polityki publiczne, zrównoważony rozwój

 

Mikołaj Bartłomiejczyk,  Marcin Połom 

Wybrane uwarunkowania eksploatacyjne i energetyczne autobusów elektrycznych i trolejbusów 

Streszczenie:  W artykule przedstawiono często pomijaną kwestię wpływu reżimu pracy pojazdów elektrycznych w transporcie miejskim na zużycie energii elektrycznej na cele nietrakcyjne. Nowoczesna komunikacja miejska obsługiwana rozwiniętymi technologicznie pojazdami wiąże się z eksploatacją klimatyzatorów, rozbudowanej informacji pasażerskiej czy automatów biletowych. Kongestia i znaczne opóźnienia w ruchu pojazdów elektrycznych mogą przyczynić się do wzrostu zużycia energii elektrycznej na cele nietrakcyjne, a ponadto brak punktualności przyjazdu na pętle końcowe, skutkować może brakiem możliwości pełnego naładowania baterii pokładowych i ich nadmiernym, przedwczesnym zużyciem. Przeanalizowano także najczęściej stosowane technologie zasobników energii z punktu widzenia żywotności baterii oraz konieczności ich wymiany. Na podstawie badań w transporcie miejskim Gdyni wykazano, że trolejbusy mogą stanowić alternatywę dla elektryfikacji linii autobusowych, w szczególności ze względu na konieczność bezawaryjnej obsługi nietrakcyjnego wyposażenia pojazdów. Nowoczesne trolejbusy bateryjne wymagają pokrycia trasy infrastrukturą trakcyjną jedynie w 25-35%. W artykule wykazano, że najmniej efektywne rozwiązanie ze względu na badane zjawisko, stanowi autobus elektryczny z ładowaniem nocnym  w zajezdni.

Słowa kluczowe: autobus elektryczny, trolejbus, baterie pokładowe, zużycie energii, zużycie nietrakcyjne, starzenie baterii