Spis Treści i streszczenie nr 4/2019

Do pobrania: 4/2019 – wersja elektroniczna

Spis treści

Michał Wolański – Zmiany w Ustawie o publicznym transporcie zbiorowym

Rafał Grzegorzewski – Efektywność eksploatacyjna, ruchowa i ekonomiczna wydzielonych pasów dla autobusów

Andrzej Rudnicki – Przyczynek do dyskusji nad problemami rozwoju szynowego transportu zbiorowego w dużych miastach – casus Krakowa

Klaudia Dobija – Porównanie efektywności form elektromobilności na przykładzie linii trolejbusowej  A w Tychach

 

Streszczenia

Michał Wolański

Zmiany w Ustawie o publicznym transporcie zbiorowym

Streszczenie: Artykuł prezentuje regres transportu publicznego na obszarach wiejskich w Polsce oraz systematyzuje próby zapobiegania temu regresowi, podejmowane w kolejnych regulacjach oraz ich projektach. Regres transportu publicznego na terenach wiejskich wynika z rosnącej dostępności motoryzacji, wyludniania się tych terenów, niżu demograficznego oraz rosnących kosztów prowadzenia przewozów – zwłaszcza kosztów osobowych i paliw. Wszystko to powoduje, że model rynkowej organizacji przewozów, wspieranych jedynie dopłatami do ulg ustawowych, który jeszcze kilkanaście lat temu był skuteczny – przestaje zapewniać nawet minimalny poziom skomunikowania obszarów wiejskich. Odpowiedzią na ten model były kolejne regulacje i projekty. Wszystkie one nie w pełni odpowiadały na przyczyny regresu – m.in. w niewielkim stopniu zdawały się nakłaniać samorządy do podejmowania funkcji organizatora przewozów, nie identyfikowały i nie usuwały barier podejmowania tej funkcji, a także nie zapobiegały ryzyku, że w wyniku zmian dodatkowe obszary zostaną pozbawione obsługi komunikacyjnej.  Stąd też zaproponowano autorski model, który stanowi syntezę dotychczasowych badań i dyskusji z praktykami. Opiera się on na identyfikacji przyczyn regresu transportu publicznego, którymi są m.in. funkcjonowanie odrębnych przewozów szkolnych i publicznych, rozdrobnienie kompetencji między różne szczeble samorządu, brak wyposażenia władzy lokalnej w skuteczne narzędzia regulowania rynku opartego na konkurencji, która bywa rujnująca bądź nieefektywna oraz finansowanie publiczne umożliwiające nadużycia i dofinansowujące w największym stopniu linie najmocniejsze, często dochodowe.

Słowa kluczowe: transport publiczny, transport zbiorowy, prawo transportowe

 

Rafał Grzegorzewski

Efektywność eksploatacyjna, ruchowa i ekonomiczna wydzielonych pasów dla autobusów

Streszczenie:  Wydzielone pasy dla autobusów to jedna z najskuteczniejszym metod nadawania priorytetu dla autobusowego transportu publicznego. Działania te dają zazwyczaj poczucie płynących korzyści, jednakże najczęściej bez znajomości ich wymiernej postaci. Dlatego też podjęto próbę skwantyfikowania tych efektów. Efektywność wdrożonych i planowanych do wdrożenia wydzielonych pasów dla autobusów oparto o inwestycje w Bydgoszczy. Analizowano cztery następujące czynniki: przepustowość ciągu komunikacyjnego; bilans ekonomiczny kosztów eksploatacyjnych w transporcie publicznym (oszczędności) i kosztów inwestycyjnych i utrzymaniowych infrastruktury drogowej; wzrost prędkości eksploatacyjnej i komunikacyjnej oraz wskaźników punktualności; straty czasu pasażerów. Analizę oparto o wyniki badań parametrów eksploatacyjnych przed i po uruchomieniu wydzielonych pasów dla autobusów (z wykorzystaniem systemu ITS), badania potoków pasażerskich i wskaźników punktualności, własny, jak też adaptowany matematyczny model ruchu potoku pojazdów w warunkach miejskich oraz  danych finansowych operatora transportu. Na tej podstawie opracowano metodę i obliczono efekty zrealizowanych pasów dla autobusów oraz prognozę efektów dla inwestycji planowanych. Wykazano, że efektywność wydzielonych pasów dla autobusów można wyrazić w sposób wymierny tak pod względem ekonomicznym, eksploatacyjnym, jak też ruchowym. Wskazano, że takie podejście może być narzędziem wspomagającym w procesie optymalnego planowania inwestycji w postaci wydzielonych pasów dla autobusów. Ponadto pokazano możliwość powiązania danych gromadzonych w systemie ITS do wnioskowania statystycznego w zakresie optymalizacji parametrów eksploatacyjnych w transporcie publicznym.

Słowa kluczowe: transport miejski, priorytety dla transportu zbiorowego, wydzielone pasy autobusowe

 

Andrzej Rudnicki

Przyczynek do dyskusji nad problemami rozwoju szynowego transportu zbiorowego w dużych miastach – casus Krakowa

Streszczenie: W polskich miastach o wielkości od pół do miliona mieszkańców uprawnione są rozważania o celowości i realności budowy metra. Przedstawiono meandry ewolucji poglądów i decyzji w tej sprawie na przestrzeni lat. Zestawiono i skomentowano wskaźniki charakteryzujące sprawność i efektywność środków transportu zbiorowego w warunkach miejskich. Podano działania z zakresu organizacji ruchu i przewozów oraz polegające na rozwoju sieci tramwajowej w celu  zwiększenia jej wydolności. Przedstawiono i skomentowano wieloaspektowe przesłanki uzasadniające podjęcie decyzji o budowie metra oraz związane z tym potencjalne zagrożenia. Wobec niepewności co do dostępności środków na sfinansowanie takiej inwestycji zaproponowano – na przykładzie Krakowa – tworzenie i realizowanie długookresowych planów rozwoju szynowego transportu zbiorowego, pozwalające przeorientować ten proces w zależności od zmieniających się uwarunkowań.

Słowa kluczowe: planowanie rozwoju, transport miejski, sieć tramwajowa, uwarunkowania dla metra

 

Klaudia Dobija

Porównanie efektywności form elektromobilności na przykładzie linii trolejbusowej A w Tychach

 Streszczenie: W artykule przedstawiono porównanie efektywności autobusów elektrycznych i trolejbusów. Analiza została przeprowadzona przy przyjętych założeniach dla linii trolejbusowej A w Tychach. Na ich podstawie został wyliczony roczny przebieg i czas pracy dla obu pojazdów. Porównanie zostało wykonane poprzez wyliczenie kosztów własnych przedsiębiorstwa w stawce jednoskładnikowej, do czego były niezbędne wcześniejsze obliczenia. Po pierwszych analizach z wykorzystaniem arkusza kalkulacyjnego, który jest stosowany do wyliczenia jednostkowego kosztu w transporcie miejskim oraz po doliczeniu do kosztu wozokilometra w stawce dwuskładnikowej narzutów związanych z budową infrastruktury, otrzymano wynik wskazujący na mniejszą efektywność trolejbusów (wozokilometr droższy o 12 groszy niż w przypadku autobusów elektrycznych). Jednak koszt wozogodziny jest niższy dla tych środków transportu ze względu na dłuższy roczny czas pracy. Po wyliczeniu kosztu w stawce jednoskładnikowej sytuacja odwróciła się na niekorzyść elektrobusów, gdyż w obu aspektach są one mniej korzystne (wozokilometr droższy o 63 grosze), na co wpływ ma ponownie krótszy czas pracy, spowodowany koniecznością doładowywania akumulatorów. Jednorazowe pokonanie całej trasy zgodnie z założeniami jest tańsze w przypadku trolejbusu o ponad 7 zł, co wskazuje na jego większą efektywność.

Słowa kluczowe: publiczny transport zbiorowy, komunikacja trolejbusowa, elektromobilność