Spis treści i streszczenie numeru 12/2013

Do pobrania: 12/2013 – wersja elektroniczna

Spis treści

Jeremi Rychlewski, Andrzej Krych – Raport Buchanana 50 lat później

Marcin Glicz, Kazimierz Jamroz, Tomasz Mackun – Aktualny stan prawny w zakresie reklam widzianych z drogi i rekomendacje do zmian

Paweł Kossakowski – Wiaty przystankowe w transporcie zbiorowym w Polsce – aspekty projektowe i wykonawcze

Elżbieta Macioszek – Stan bezpieczeństwa ruchu drogowego na funkcjonujących w Polsce rondach turbinowych z wyniesionymi ponad powierzchnię jezdni separatorami pasów ruchu

Leszek Kornalewski, Jacek Malasek – Bezpieczna infrastruktura tramwajowa

 

Streszczenia

Jeremi Rychlewski, Andrzej Krych

Raport Buchanana 50 lat później

Streszczenie: W 1963 roku Cecil Buchanan zredagował historyczny raport zatytułowany „Traffic in Towns”, znany jako Raport Buchanana.  Raport ten zwracał uwagę na negatywny wpływ dostosowywania przestrzeni miejskiej do popytu na transport samochodowy, wskazując na konieczność stosowania barier dla swobodnego wzrostu liczby samochodów.  Analizy wykonane w Raporcie wskazały istnienie optymalnej gęstości siatki ulic przelotowych, która zapewniała przepustowość wyraźnie mniejszą od popytu na ruch samochodowy w centrach miast.  Jedną z kluczowych tez raportu była ochrona środowiska miejskiego przez radykalne ograniczenie ruchu samochodowego na lokalnych ulicach.  Raport wykazał konieczność hierarchizacji ulic i określił ich standardy, wykazując negatywne skutki rezygnacji z tych standardów. Po 50 latach tezy Raportu okazują się być nadal aktualne, a badania nad jakością życia oraz ruchem miejskim potwierdzają słuszność proponowanych rozwiązań.  Trzeba też niestety stwierdzić, że ostrzeżenia wypowiedziane 50 lat temu również nie straciły na aktualności – problemy transportowe wielu polskich miast wynikają z ignorowania tych ostrzeżeń.  Obserwuje się próby akumulacji nadmiaru ruchu samochodowego na lokalnych ulicach, z bardzo negatywnymi konsekwencjami dla jakości życia i bezpieczeństwa ruchu, ale również utrudniające poruszanie się samochodami poza godzinami szczytu.  Chodniki są zwężane i często anektowane na miejsca parkingowe.  W rezultacie tych działań zmniejsza się udział najkorzystniejszego dla miast ruchu pieszego, centra miast się wyludniają i w niekorzystny sposób rozlewają na przyległe tereny.

Słowa kluczowe: planowanie miast, ochrona środowiska miejskiego, hierarchia ulic

 

Marcin Glicz, Kazimierz Jamroz, Tomasz Mackun

Aktualny stan prawny w zakresie reklam widzianych z drogi i rekomendacje do zmian

Streszczenie: Reklama przy drodze realizuje interesy gospodarcze i biznesowe reklamodawców, lecz w wielu lokalizacjach jest niepożądana, gdyż odciąga kierujących od identyfikacji zagrożeń i wykonywania zadań podczas jazdy po drodze. Jest to sprzeczne z interesem użytkownika i zarządcy drogi, gdyż może stwarzać zagrożenia w ruchu drogowym. W stosunku do reklam zlokalizowanych poza pasem drogowym, zarządca drogi nie ma sprawnych narzędzi do reagowania w sprawie zakazu lokalizacji reklam powodujących zagrożenie w ruchu drogowym. Mimo wielu zapisów prawnych (Konwencja Genewska, Umowa AGR, Ustawy: o drogach publicznych, prawo o ruchu drogowym, prawo budowlane), w polskim ustawodawstwie brakuje stosownych jednoznacznych i pełnych przepisów regulujących zasady funkcjonowania reklam widocznych z drogi (w szczególności reklam emitujących światło). Dlatego liczne organizacje, instytucje (zarządy drogowe, policja, sądy, jednostki naukowe itd.) zauważają problem braku dokładnego uregulowania tematu reklam i wnioskują o stworzenie stosownych reguł. W artykule zostały omówione regulacje składające się na aktualny stan prawny dotyczący umiejscawiania reklam widzianych z drogi. Obowiązujące przepisy prawa nie zawierają wyczerpującej regulacji na temat umiejscawiania reklam w kontekście bezpieczeństwa ruchu drogowego, przez co interesy użytkowników dróg nie są należycie chronione. Uwagi na temat obowiązujących norm uzupełnione zostały o przegląd wybranych orzeczeń sądów administracyjnych oraz przedstawienie propozycji zmian aktualnego stanu prawnego również w kontekście projektowanych przepisów wzmacniających instrumenty ochrony krajobrazu.

Słowa kluczowe: drogi, reklamy, podstawy prawne, procedury, propozycje uregulowań

 

Paweł Kossakowski

Wiaty przystankowe w transporcie zbiorowym w Polsce – aspekty projektowe i wykonawcze

Streszczenie: Tematyka artykułu dotyczy wiat przystankowych, będących integralnym elementem transportu zbiorowego w Polsce. Mając na uwadze obserwowane uszkodzenia i katastrofy tych obiektów, skupiono się na aspektach projektowych i wykonawczych związanych z ich realizacją i funkcjonowaniem w naszym kraju. Przedstawiono podstawowe wymogi projektowe stawiane wiatom przystankowym w zakresie ich nośności i bezpieczeństwa użytkowania. Zestawiono i omówiono najistotniejsze oddziaływania (obciążenia), które należy uwzględniać w trakcie obliczania i wymiarowania wiat, analizując jednocześnie statykę ich konstrukcji. Skupiono się na poszczególnych elementach, takich jak fundamenty (posadowienie), elementy nośne oraz poszycie dachu i ścian, przedstawiając szczegółowo ich funkcjonowanie oraz wytyczne i zalecenia w zakresie poprawnego ich projektowania. Szczegółowo omówiono zalecenia dotyczące projektowania posadowienia wiat, dyskutując zalety poszczególnych typów i rozwiązań fundamentów. Uwadze poddano również elementy nośne konstrukcji wiat, ze szczególnym uwzględnieniem elementów wykonanych z blach cienkich, które są podatne na przeciążenia i łatwo ulegają uszkodzeniom. Jednocześnie przedstawiono i szczegółowo omówiono błędy popełniane na etapie projektowania i wykonywania omawianych elementów oraz przedyskutowano uszkodzenia na jakie są one narażone w przypadku nieprzestrzegania wymagań normowych. Zagadnienia te zobrazowano przypadkami relacjonowanych uszkodzeń i katastrof wiat, jakie miały miejsce w naszym kraju w ostatnich latach. Omówiono również błędy popełniane podczas projektowania i montażu poszczególnych elementów konstrukcyjnych i wykończeniowych oraz aspekty dotyczące trwałości wiat przystankowych w kontekście stosowanych rozwiązań materiałowych.

Słowa kluczowe: transport miejski, przystanki, wiaty przystankowe

 

Elżbieta Macioszek

Stan bezpieczeństwa ruchu drogowego na funkcjonujących w Polsce rondach turbinowych z wyniesionymi ponad powierzchnię jezdni separatorami pasów ruchu 

Streszczenie: Ronda turbinowe to nowy, w polskich warunkach, typ skrzyżowania. Są to skrzyżowania wielopasowe (w Polsce najczęściej dwupasowe), które nie posiadają wad typowych dla rond wielopasowych, takich jak niski poziom bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz niepełne wykorzystanie wewnętrznych pasów ruchu na skrzyżowaniu. W Polsce funkcjonują dwie grupy rond turbinowych. Pierwsza z nich to grupa rond turbinowych zaprojektowanych pod względem geometrii i organizacji ruchu na wzór holenderskich rond turbinowych, czyli z wyniesionymi ponad powierzchnię jezdni separatorami pasów ruchu. Druga grupa to ronda turbinowe z organizacją ruchu odpowiadającą całkowicie lub częściowo organizacji ruchu typowej dla rond turbinowych, ale na których nie zainstalowano wyniesionych separatorów oddzielających poszczególne pasy ruchu, a ich funkcję pełni tylko pojedyncza linia ciągła typu P-2. Jak powszechnie wiadomo, zastosowanie rond jednopasowych czy dwupasowych w odpowiednich warunkach drogowo-ruchowych powoduje całkowite wykluczenie bądź redukcję niektórych typów zdarzeń drogowych. Interesującym wydaje się zatem poznanie struktury typów oraz przyczyn zdarzeń drogowych występujących na tych nowych typach rond. W artykule przestawiono ogólną ocenę stanu bezpieczeństwa ruchu drogowego dla grupy rond turbinowych z wyniesionymi ponad powierzchnię jezdni separatorami pasów ruchu. Analizę tę przeprowadzono w oparciu o dane statystyczne uzyskane z bazy SEWiK. Jak wykazały wyniki przeprowadzonych badań, na rondach turbinowych z wyniesionymi ponad powierzchnię jezdni separatorami pasów ruchu, występuje ogólnie wysoki poziom bezpieczeństwa ruchu drogowego.

Słowa kluczowe: ronda turbinowe, bezpieczeństwo ruchu drogowego, inżynieria ruchu drogowego.

 

Leszek Kornalewski, Jacek Malasek

Bezpieczna infrastruktura tramwajowa

Streszczenie: Wypadki drogowe z udziałem tramwajów są uznawane za drugie najpoważniejsze w skutkach po wypadkach kolejowych. Jest to uzasadnione, bowiem tzw. ciężkość tych wypadków jest wielokrotnie większa niż statystyczny wypadek z udziałem pojazdów lub samochodów i pieszych. W wypadkach z udziałem tramwaju ofiary są głównie wśród zewnętrznych uczestników ruchu, ale często dochodzą do tego ofiary wśród pasażerów tramwaju. Parametry techniczne i lokalizacja torowiska oraz organizacja ruchu pojazdów w obszarach zurbanizowanych mają istotne znaczenie dla stanu bezpieczeństwa ruchu drogowego. Analizie poddano wady i zalety siedmiu sposobów lokalizacji torowiska tramwajowego w przestrzeni miejskiej: wbudowane w jezdnię, wydzielone w pasie drogowym, ulica tramwajowa, poza ulicą w poziomie terenu, w wykopie lub na estakadzie, w tunelu, w strefie ruchu pieszego. Europejskie badania w zakresie bezpieczeństwa ruchu tramwajowego prowadzone są obecnie w ramach Akcji COST TU1103 „Operation and safety of tramways in interaction with public space” (Organizacja bezpiecznego ruchu tramwajowego w przestrzeni miejskiej), w której poza autorami niniejszego artykułu, uczestniczą zespoły badawcze z 14-tu krajów. Badania w ramach COST TU1103 koncentrują się na następujących zagadnieniach: metody zbierania i analizy danych o wypadkach; organizacja i zarządzanie przedsiębiorstwem tramwajowym; poprawa bezpieczeństwa infrastruktury torowej; efektywność ekonomiczna modernizacji torowisk. Nowoczesne, bezpieczne, niskopodłogowe, szybkie na uprzywilejowanym torowisku wydzielonym, nie emitujące spalin i ciche tramwaje, są w stanie skłonić część kierowców do pozostawienia pojazdów na parkingach, co przyczyni się nie tylko do zmniejszenia liczby wypadków drogowych, lecz również do znacznej poprawy warunków środowiskowych i zdrowotności mieszkańców naszych miast.

Słowa kluczowe: tramwaj, infrastruktura torowa, bezpieczeństwo ruchu